اکنون که بیش از 11 سال از زمان پیدایش بیت کوین و بلاک چین می گذرد، هدف اصلی آنها یعنی حذف نهادهای واسط متمرکز و تأیید کننده تراکنش‌ها، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر این، ارزهای دیجیتال به یک کلمه کلیدی آشنا برای عموم مردم تبدیل شده‌اند و جایگاه ویژه ای در انجمن‌های مالی بین‌المللی به خود اختصاص داده اند. با این حال ابهامات فراوانی در مورد نسل‌های مختلف بلاک چین‌ و عملکرد آنها وجود دارد.

می‌توان گفت که شبکه بلاک چین بیت کوین اولین نسل این فناوری می‌باشد. اما امروزه پلتفرم‌های جدیدتری ایجاد شده‌اند که از آن‌ها به عنوان نسل‌های دوم و سوم بلاک چین نام می‌برند. البته با توجه به رشد روز افزون تکنولوژی در حوزه بلاک چین، می توان پیش بینی کرد که در آینده‌ای نچندان دور نسل‌های بعدی نیز از راه برسند. این در حالی است که انتظارات از بلاک چین در تحول مدل‌های کسبوکار به قدری بالاست که می‌توان آن را پس از ظهور کامپیوتر، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به عنوان انقلاب چهارم عصر فناوری اطلاعات به شمار آورد.

نسل اول بلاک چین

« بیت کوین و ارزهای دیجیتال»

 ایده اصلی بوجود آمدن نسل اول بلاک چین، حل کردن مشکلات بزرگی همچون تولید ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز بود و نخستین کاربرد آن در حوزه‌های مالی پدیدار شد. در واقع هدف اساسی توسعه دهندگان بیت کوین ایجاد ارزی بود که می‌توانست بدون وجود هیچ نهاد واسطی برای انتقال وجوه از یک فرد به فرد دیگری استفاده شود.

فناوری که بدون حضور شخص ثالث، برای تبادل سریع و امن پول میان دو نفر مورد استفاده قرار می‌گرفت، در نوع خودش یک اختراع شگفت انگیز بود. بلاک چین وظیفه انتقال مالکیت داده‌ها و ثبت تراکنش‌ها را بر عهده داشت و بیت کوین با ایجاد یک شبکه همتا به همتای بدون نیاز به اعتماد، این موضوع را محقق کرد. بر همین اساس نسل اول بلاک چین با تمرکز بر روی انتقال ارزش، نگهداری دفتر کل و ارائه یک سیستم پرداخت ایده آل بوجود آمده است. از جمله نمونه‌های به کارگیری از نسل اول بلاک چین می توان به بیت کوین، لایت کوین، مونرو و دش اشاره کرد.

یکی از ویژگی‌های مهم بیت کوین متن باز بودن آن است. مخترع بیت کوین، فردی که با نام ساتوشی ناکاموتو شناخته می‌شود، با متن بازکردن کدهای بیت کوین این فرصت را در اختیار همه‌ علاقه‌مندان قرار داد تا از آن الگو برداری کرده و پروژه‌های جدیدتری ایجاد کنند. این موضوع سبب شد تا زمینه‌های گسترده‌ای برای ایجاد نسل‌های بعدی بلاک چین فراهم شود و برنامه نویسان و توسعه دهندگان قادر باشند نسل بعدی بلاک چین را با توجه به مشکلات و نواقص نسل اول بهبود بخشند و پیشرفت تکنولوژیکی عمده‌ای را در زمینه کنترل تراکنش‌ها بوجود آورند.

بیت کوین مهمترین پروژه نسل اول بلاک چین

بیت کوین اولین و معتبرترین ارز رمزنگاری شده است که توسط یک فرد یا گروهی از افراد به نام ساتوشی ناکاموتو ایجاد گردید و به عنوان اولین ارز دیجیتال غیر متمرکز برای انجام تراکنش، بدون حضور بانک مرکزی یا نهاد مرکزی طراحی شده است؛ بیت کوین یک نظام پرداخت جهانی با کارکردهای مشابه پول های رایج امروزی (پول‌های فیات) ارائه کرده است، با این حال هنوز از نظر حقوقی هیچ کشوری آن را به عنوان یک واحد پول قانونی به رسمیت نشناخته است. بیت کوین از یک شبکه همتا به همتا استفاده می‌کند و در آن تراکنش‌ها به صورت مستقیم و بدون واسطه بین کاربران انجام می‌شود.

نسل دوم بلاک چین

 «اتریوم و قراردادهای هوشمند»

 تمرکز اصلی نسل دوم بلاک چین بر روی نگهداری دارایی‌ها در شبکه بلاک چین است. نسل دوم بلاک چین، قراردادهای هوشمند را معرفی کرده و امکان انجام تراکنش‌های قابل تنظیم براساس نیازهای طرفین را فراهم نموده است. همچنین در این نسل هر کسی می‌تواند نسبت به صدور سهام در بستر بلاک چین اقدام نماید. این سهام‌ها می‌توانند برای دریافت سود یا اعطای حق رأی به صاحبان آنها مورد استفاده قرار گیرند. این موضوع به طور کامل با روند فعلی جذب سرمایه جمعی و اقتصاد مشارکتی (sharing economy) تطابق دارد.

نسل دوم بلاک چین از ایده ثبت تراکنش ها بر روی بلاک چین نمونه و گسترش آن به زبان‌های برنامه نویسی دیگر استفاده می‌کند. ارزهای دیجیتال اتریوم، اتریوم کلاسیک، نئو و QTUM نمونه‌هایی از این نسل می‌باشند. برای درک بهتر این مفهوم، در مورد اتریوم که یکی از ارکان اصلی شکل گیری بلاک چین نسل دوم است توضیحات بیشتری ارائه می‌کنیم.

اتریوم در حقیقت یک راهکار برای اعمال قوانین اختیاری برای مالکیت، تعیین فرمت‌های تراکنش و توابع انتقال وضعیت است که خروجی جدید را با در نظر گرفتن وضعیت بلاک چین و تراکنش تولید می‌کند. همانند بیت کوین، اتریوم نیز از یک شبکه بلاک چین عمومی توزیع شده استفاده می‌کند؛ ولی اهداف و قابلیت‌های این دو شبکه با یکدیگر متفاوت است. به کارگیری اتریوم سبب شد که بلاک چین به زیرساختی تبدیل شود که ‌بتواند سرویس‌هایی بیشتر از تراکنش‌های ساده ارزهای دیجیتال را انجام دهد. همچنین با بهره‌گیری از اتریوم امکان ذخیره سازی برنامه‌های کد شده بر روی بستر بلاک چین فراهم شد تا به عنوان قراردادهای هوشمند به کار گرفته شوند. این قراردادها شامل تمامی شرایط و ضوابط توافقات دنیای واقعی هستند که برای تمامی شرکت کنندگان شفاف و قابل مشاهده خواهند بود.

پلتفرم اتریوم می‌تواند سرورها و فضاهای ابری را با اتصال هزاران گره در سراسر جهان جایگزین نماید. اتریوم در نقشه راه خود اعلام کرده است که قصد دارد تا عملکرد‌های یکسانی را برای همه کاربران در سراسر جهان فراهم کند و امکان رقابت برای ارائه سرویس در این زیرساخت را مهیا سازد. لازم به ذکر است که اتریوم از بسترهای مورد علاقه برای عرضه اولیه سکه (ICO) نیز می‌باشد.

از دیگر قابلیت‌های اتریوم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد برنامه های کاربردی غیرقابل توقف با استفاده از پلتفرم غیرمتمرکز
• پول هوشمند، کیف پول هوشمند
• زبانی جدید برای قراردادهای هوشمند
• امکان شروع پروژه توسط فروش جمعی و بدون نیاز به اعتماد
• ایجاد سازمان خودمختار دموکراتیک
• ایجاد انواع جدیدی از برنامه های کاربردی غیرمتمرکز

لازم به ذکر است که از جمله مهم ترین مشکلات نسل دوم بلاک چین می‌توان به مقیاس‌پذیری، قابلیت همکاری، پایداری، حاکمیت و حریم خصوصی اشاره کرد که تلاش‌ها برای حل و بهبود این مشکلات منجر به تولد نسل سوم بلاک چین شد.

نسل سوم بلاک چین

 «ارتباط میان بلاک چین‌ها»

 یکی از مهمترین مشکلات نسل دوم بلاک چین مسئله مقیاس‌پذیری بود. مقیاس‌پذیری توکن در نسل سوم بلاک چین، توسط بهبود تعداد تراکنش در دقیقه، تخصیص منابع و مقیاس داده، بر طرف شده است. در نسل سوم به بلاک چین‌های مختلف این امکان داده می شود تا با یکدیگر ارتباط داشته و مجموعه ای از اطلاعات را با یکدیگر مبادله کنند. همچنین در این نسل امکان تعریف لایه‌های مختلف برای مدیریت توافقات، انجام تراکنش‌ها و ارتباط با دیگر بلاک چین‌ها فراهم شده است. این عملکرد لایه‌ای سبب افزایش امنیت، جلوگیری از کاهش سرعت و به خطرافتادن عملکرد بلاک چین می‌شود که از مهمترین مشکلات بلاک چین اتریوم (نسل دوم) در زمان راه‌ اندازی توکن جدید به شمار می‌رود.

نسل سوم بلاک چین نسلی است که می‌تواند به تعداد بالایی از کاربران خدمات ارائه کند و فرایند خود حاکمیتی را توسعه بخشد. شبکه عظیم بیت کوین موجب شده است تا به قوی‌ترین، امن‌ترین و غیرمتمرکزترین شبکه تبدیل شود. اما با این حال زمانی که این شبکه با حجم بالایی از تراکنش‌ها رو به رو می‌شود، مشکل مقیاس‌پذیری آن به وضوح قابل مشاهده خواهد بود. علاوه بر این، رشد هر چه بیشتر شبکه بیت کوین موجب غیرمتمرکزتر کردن آن نیز شده است و این موضوع دستیابی به اجماع برای مسائل پیش رو را سخت کرده است. بنابر این می توان گفت که نسل سوم بلاک چین اصطلاح مقیاس‌پذیری را تعبیر کرده و دستیابی به اجماع را تسهیل می کند.

بر همین اساس پایداری به عنوان یکی دیگر از ویژگی‌های کلیدی نسل سوم، شامل سه مؤلفه اصلی است:

1. کاربران چگونه هزینه نگهداری شبکه را پرداخت میکنند،
2. چگونه تمام جنبه‌های توسعه شبکه را اولویت بندی می‌کنند و
3. چگونگی تصمیم گیری‌های زیربنایی صورت میگیرد.

 غلبه بر این مشکلات یکی از بزرگترین مسائل پیش روی فناوری بلاک چین بود که توسط پروژه‌هایی مانند کاردانو مرتفع گردیده است. کاردانو (Cardano) از بلاک چین‌های نسل سوم استفاده می‌کند و به عنوان یک پلتفرم تکنولوژیکی، از قابلیت اجرای اپلیکیشن‌های مالی مورد استفاده افراد، سازمان‌ها و دولت‌ها در سراسر جهان برخوردار می‌باشد. این پلتفرم در چندین لایه ساخته شده است که موجب حفظ انعطاف پذیری سیستم و تسهیل ارتقاء آن از طریق انشعاب نرم می‌شود.

در تصویر ذیل نمایی کلی از سیر تکامل نسل‌های مختلف بلاک چین آورده شده است.

مطالب مرتبط:

کاربردهای مهم بلاک چین (بخش اول)

فناوری بلاک چین چگونه کار می کند؟

منبع: مرکز تحقیقات بلاک چین