بلاک چین چیست که کاربرد آن منجر به ایجاد گران‌ترین رمزارز جهان، بیت کوین، شده است؟

: پارسا بهمنی

بلاک چین چیست که کاربرد آن منجر به ایجاد گران‌ترین رمزارز جهان، بیت کوین، شده است؟

بلاک چین چیست که کاربرد آن منجر به ایجاد گران‌ترین رمزارز جهان،بیت کوین، شده است؟

تغییرات شدید قیمت بیت کوین به عنوان یک ارز رمزنگاری شده در بستر بلاک چین، توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب کرده است. طی نزدیک به یک سال، قیمت این ارز دیجیتال از حدود ۷۰۰ دلار به نزدیک ۲۰ هزار دلار رسیده است. اما بلاک چین چیست که این ارز مبتنی بر این تکنولوژی، به چنین قیمت باور نکردنی‌ای رسیده است؟ واقعیت این است که جدای از مباحث فنی پیچیده این پدیده، مفهوم بلاک چین یا زنجیره بلوکی، بسیار ساده است.

ییایید موضوع را با ذکر یک مثال تشریح کنیم:

تصور کنید می‌شود ۱۰ تومان به حساب دوستتان واریز کنید. برای تایید این تراکنش بانک ابتدا موجودی حساب شما را بررسی می‌کند و در صورت داشتن موجودی، صرفا در دفاتر خود ۱۰ تومان از حساب شما کم و به حساب دوستتان اضافه و سابقه تراکنش را ثبت می کند! بیایید برای سادگی، پایگاه داده مفصل بانک را به یک برگه ساده اکسل تشبیه کنیم. عملا بانک این فایل اکسل را در سرورهای خود ذخیره می کند، و هر لحظه تغییرات موجودی حساب ها و سابقه تراکنش ها را به روز می‌کند.

حال تصور کنید این اطلاعات به جای سرورهای متمرکز (Centralized) بانک در کامپیوترهای شخصی تمام صاحبان حساب، توزیع شده باشد (Decentralized) و کاربران مسئول بررسی صحت تراکنش ها و به روزرسانی حساب ها باشند! اما چطور؟ ۱. چه کسی در شبکه حق دارد حساب ها را تغییر دهد؟ ۲. اگر کسی حساب ها را به دلخواه خود دستکاری کرد چه؟ ۳. اصلا از کجا معلوم شما صاحب حسابی باشید که می‌شود ۱۰ تومان از آن منتقل کنید؟

تمام این موارد با استفاده از تکنولوژی‌های رمزنگاری (Cryptography) و الگوریتم های اثبات کار (Proof of Work) قابل انجام است. اگر از پیچیدگی مباحث رمزنگاری و اثبات کار صرف نظر کنیم، پاسخ ساده شده سوالات بالا به این شرح است:

۱. سابقه تراکنش ها شامل، حساب فرستنده، گیرنده، مبلغ و امضای صاحب حساب (رمز یا کلید خصوصی) به عنوان یک تراکنش در لیستی (ledger) درج می‌شود (باز فرض کنید یک لیست اکسل)، این لیست هر چند دقیقه یک بار (در بیت کوین ۱۰ دقیقه) بسته شده و بایگانی می‌شود (به این لیست بسته شده یک بلاک می‌گویند) این لیست توسط یک شماره شناسایی به لیست قبلی وصل می‌شود تا ترتیب لیست ها مشخص باشد. یعنی ما زنجیره ای از لیست ها (بلاک ها) داریم که به هم متصلند. (زنجیره بلوکی)

اما چه کسی مسئول بستن لیست است؟ برای تعیین این فرد مسابقه‌ای بین اعضای شبکه انجام می‌شود. هر کس بتواند رمز یک معادله دشوار را پیدا کند برنده مسابقه خواهد بود و حق دارد لیست (بلوک) را بسته، کارمزد تراکنش‌ها را دریافت و به علاوه پاداش برنده شدن خود را نیز دریافت کند (در حال حاضر ۱۲.۵ بیت کوین). فعلا از بیان جزئیات این مسابقه که به آن اثبات کار می گویند، صرف نظر می‌کنیم.

۲. برای تایید تراکنش‌ها و درج در لیست تراکنش ها (بلاک) باید تراکنش (از جهت میزان موجودی و اصالت فرد) به تایید تعداد قابل ملاحظه ای از اعضا برسد. بنابراین اگر کسی در لیست حساب‌ها دست برده باشد، مثلا موجود خود را به رقمی بالاتر تغییر داده باشد، این موضوع توسط سایر اعضای شبکه (گره‌ها) بررسی و کشف و عملا تراکنش رد می‌شود. لذا امکان تقلب در این شبکه ها صفر است.

۳. تنها کسی اجازه ارسال تراکنش را دارد که کلید (رمز) حساب خود را داشته باشد. این مسئله با استفاده از مباحث رمزنگاری انجام می‌شود. باید اشاره کرد که از دید شبکه، صاحب حساب (صاحب کلید عمومی) کسی است که رمز حساب (کلید خصوصی) را دارد.

بلاک چین به زبان ساده

به طور خلاصه، با کمی اغماض تکنولوژی زنجیره بلوکی (Blockchain) و تکنولوژی دفاتر کل توزیع شده (Distributed ledger technology) دو روی یک سکه هستند. در این تکنولوژی اطلاعات به جای آنکه به صورت متمرکز ذخیره و پردازش شوند، به صورت غیرمتمرکز ذخیره و پردازش می‌شوند. غیرمتمرکز بودن ذخیره و پردازش منافع فراوانی نظیر کاهش هزینه‌ها، امنیت بالا، سرعت (تقریبا) آنی، ریسک پایین شبکه، ضد انحصار و ... دارد. با اینکه عملا از لحاظ فنی انجام تراکنش‌های شبکه‌ای مثل بیت کوین به این سادگی هم نیست، ولی آنچه مربوط به مفهوم بلاک چین است به همین سادگی است.

نکته آخر اینکه، «بلاک چین» تکنولوژی انقلابی متحول کننده اقتصاد جهان در ده‌های بعدی است و بیت کوین صرفا یک رمزارز دیجیتالی مبتنی بر آن (و البته محبوب ترین و قیمتی ترین ارز دیجیتال جهان)، با این حال رابطه این دو، مثل رابطه اینترنت و ایمیل است. بیت کوین را دنبال کنید اما در مورد بلاک چین بیاموزید!