در دنیای امروز مجرمان به دنبال روش هایی هستند که اموال نامشروع خود مانند املاک، آثار هنری، ارزهای دیجیتال یا حساب‌های بانکی‌شان را مخفی نگه دارند. در حال حاضر کشورهای مختلف جهان قوانین مستقل خود را در زمینه مقابله با پولشویی ارائه کرده اند اما برای اثرگذاری بیشتر این قوانین باید یک گروه نظارتی بین المللی نیز وجود داشته باشد. در طی ۳۰ سال اخیر این کار بر عهده کارگروه ویژه اقدام مالی موسوم به FATF بوده که مقر اصلی آن در شهر پاریس فرانسه قرار دارد.
کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) چیست؟
FATF در واقع یک گروه فرادولتی به حساب می‌آید که استانداردهای مقابله با پولشویی را تنظیم می‌کند. این کارگروه در سال ۱۹۸۹ توسط اعضای گروه هفت و با هدف مراقبت از نظام مالی این کشورها در برابر فعالیت های مجرمانه نظیر قاچاق مواد مخدر بوجود آمد.
کارگروه ویژه اقدام مالی غالبا با دستورالعمل‌های معامله با مشتریان شناخته می‌شود که به عنوان یک راهنما برای شناسایی ریسک طرف مقابل و شناسایی صاحبان حساب مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر بسیاری از بانک‌ها، شرکت‌های پرداختی و نهادهای سرمایه گذاری، از این دستورالعمل استفاده می‌کنند.
لازم به ذکر است که FATF پس از حادثه یازدهم سپتامبر سال ۲۰۰۱، استاندارهای مقابله با تامین مالی تروریسم را گسترش داد. این کارگروه ۳۹ عضو دارد که اعضای گروه هفت، روسیه، چین و ژاپن از اعضای آن هستند.
چرا FATF مهم است؟
دستورالعمل‌ها و توصیه‌های کارگروه ویژه اقدام مالی توسط اغلب کشورهای عضو، بسیار جدی گرفته می‌شود، چراکه اگر کشوری در زمره‌ی لیست سیاه این کار گروه قرار بگیرد، شانس استفاده از خدمات نظام بانکی جهانی را از دست خواهد داد. در حال حاضر ایران و کره شمالی بدترین وضعیت را در این کارگروه دارند و یمن، پاکستان، پاناما و ایسلند در وضعیت نظارتی ویژه قرار دارند، بدین معنی که باید تا مدتی مشخص وضعیت خود را با همکاری FATF بهبود ببخشند.
آیا FATF در مقابله با پولشویی موفق بوده است؟
با توجه به اینکه اطلاعات مبارزه با پولشویی در برخی از کشورها بصورت شفاف و دقیق موجود نیست، پاسخ به این سوال دشوار است اما در سال گذشته میلادی، کشور انگلیس به عنوان بهترین نظام مقابله با پولشویی توسط این کارگروه انتخاب شد. امسال نیز روسیه و ترکیه از جمله کشورهایی بوده اند که در گزارش FATF از آن ها خواسته شده است تا اقدامات خود را در مقابله با پولشویی بهبود دهند.
آیا FATF ضمانت اجرایی دارد؟
به نوعی می‌توان گفت بله. با این وجود، پس از رسوایی‌های پیش آمده در نظام بانکی کشورهای اسکاندیناوی، اکنون اتحادیه اروپا به فکر ایجاد یک نهاد مستقل برای مقابله با فعالیت‌های مجرمانه مالی در سطح کشورهای عضو خود است. این در حالی است که کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) هنوز از قدرت زیادی برخوردار است؛ به عنوان مثال هنگامی که در سال ۲۰۱۵ از هلند انتقاد کرد که چرا تلاش کافی برای شناسایی صاحبان حساب بانکی انجام نمی دهد، بانک مرکزی و دولت هلند سریعا اقدامات زیادی را در جهت اصلاح نظام پولی و بانکی خود انجام داد.
بیشتر بخوانید:
آینده بلاکچین و ارزهای دیجیتال در ایران
سناریوهای مختلف برای آینده ارزهای دیجیتال
بلاک چین و آینده زیر ساخت های مالی (بخش دوم)
منبع: مرکز تحقیقات بلاک چین
